Aktualności

Czytanie globalne, metoda Domana, metoda Cudowne Dziecko – różnice i punkty wspólne

Chcesz dowiedzieć się więcej o czytaniu globalnym? Poznaj definicję, podstawy teoretyczne, badania naukowe, efektywność i kilka innych ciekawostek.

Czytanie globalne, metoda Domana, metoda Cudowne Dziecko – różnice i punkty wspólne

Czytanie globalne, metoda Domana oraz nauka czytania metodą Cudowne Dziecko bywają mylone – ze względu na podobieństwo kart do nauki czytania. Tymczasem mamy do czynienia dwoma koncepcjami rozwoju dziecka: metodą Cudowne Dziecko oraz metodą Glena Domana. 

Czytanie globalne – definicja

Czytanie globalne (także czytanie holistyczne, ang. whole language) to metoda nauki czytania, w której traktuje się słowa jako podstawowe cząstki mowy. Czytanie globalne przebiega analogicznie do nauki mowy: rodzic mówi i prezentuje całe wyrazy – nie sylabizuje, ani nie głoskuje. Metoda jest dostosowana do rozwoju i rozumienia świata nawet przez noworodki i niemowlęta. Można ją stosować także we wczesnym wieku szkolnym w celu poprawy szybkości czytania.

W potocznym rozumieniu terminem czytanie globalne określa się dwie metody:

  1. amerykańską metodę opracowaną ponad pół wieku temu przez Glenna Domana dla dzieci z uszkodzeniem mózgu;
  2. nowoczesną, unikalną metodę najlepszą dla dzieci w wieku 0-7 lat – naukę czytania w metodzie Cudowne Dziecko, która jest jedyną na świecie metodą zweryfikowaną naukowo. Jej efektywność została potwierdzona w 10-letnich badaniach naukowych i wynosi ponad 90%.  Ponadto jest to jedyna metoda dla dzieci najmłodszych dostosowana do specyfiki języka polskiego.

Tymczasem nazwa czytanie globalne pochodzi od nazwy zestawu do nauki czytania, który nie jest zgodny z koncepcją żadnej metody. Karty do nauki czytania zawierają zarówno wyrazy, jak i obrazy, co utrudnia naukę czytania, odciąga uwagę dziecka od wyrazu i zmniejsza efektywność.

Czytanie Globalne Definicja

Podstawy teoretyczne

Filozofia czytania globalnego w opracowanej przeze mnie metodzie Cudowne Dziecko ma swoje podstawy w pedagogice, psychologii, filologii, dydaktyce, socjologii, antropologii, biologii, medycynie i neurobiologii. Czytanie holistyczne znajduje uzasadnienie w teorii kulturowo-historycznej Lwa S. Wygotskiego, zwanego Mozartem psychologii.

Dziecko uczy się czytać poprzez zrozumienie znaczenia całego wyrazu. Metoda ta jest zawsze przeciwstawiana metodzie nauki czytania przez składanie głosek – choć nie jest to poprawne, gdyż czytanie w metodzie Cudowne Dziecko prowadzi do odszyfrowania przez dziecko kodu liter. Na podstawie obserwacji wielu wyrazów dziecko samodzielnie odgaduje, które litery odpowiadają za jakie głoski.

Nauka czytania a nauka pisania

W tradycyjnej metodzie szkolnej, nauka czytania jest połączona z nauką pisania. Dzieci uczą się w tym samym czasie czytać i pisać litery. Mózg dziecka musi do tego czasu umieć składać wyrazy z głosek (synteza głoskowa) i rozkładać wyrazy na głoski (analiza głoskowa). Ponadto wymaga się od dziecka precyzyjnych ruchów ręki. Dlatego nauka czytania przez składanie liter kierowana była dotychczas do dzieci siedmioletnich.

Tymczasem czytanie globalne nie łączy się zazwyczaj z nauką pisania – choć można, jeśli tylko dziecko ma potrzebne umiejętności manualne. Czytanie globalne przebiega analogicznie do nauki mowy, która nie jest związana z nauką pisania.

Nauka czytania a wiek dziecka

Czytanie całymi wyrazami nie wymaga umiejętności analizy i syntezy głoskowej (która jest charakterystyczna dla wieku 7 lat), ani analizy i syntezy sylabowej (osiąganej często przez dzieci w wieku 5-6 lat). Z tego powodu metoda czytania globalnego może być stosowana od urodzenia.

Nauka czytania a rozwój mózgu

Czytanie w opracowanej przeze mnie metodzie Cudowne Dziecko stymuluje rozwój mózgu – dostarcza bodźców do rozwoju wzroku, słuchu i mowy. Dzieci uczone czytania we wczesnym dzieciństwie są spostrzegane jako inteligentniejsze niż rówieśnicy. Dzieci te łatwiej uczą się czytać w językach obcych, a nauka czytania rozwija naturalne zdolności każdego małego dziecka, pamięć wyobraźnię i kreatywność oraz ćwiczy myślenie operacyjne. To dlatego pani profesor Maria Jakowicka nazwała tą metodę Czytaniem dla rozwoju.

Czytanie globalne wspiera rozwój neurologiczny małego dziecka, zapobiegając dysfunkcjom rozwojowym takim jak dysleksja, dysgrafia, problemom z pamięcią i skupieniem uwagi.

Od czego zależą efekty czytania globalnego

Choć metoda Cudowne Dziecko rozwija mózg, to jej efekty zależą od stopnia rozwoju mózgu: dzieci lepiej rozwinięte motorycznie osiągają lepsze efekty nauki czytania. Aby cieszyć się pełnym spektrum efektów w szybkim czasie, należy uzupełnić zaniedbane obszary rozwoju – pełzanie ruchem naprzemiennym, raczkowanie ruchem naprzemiennym – oraz wygasić odruchy.

Efekty nauki czytania zależą także od

  • przyjętej metody, a więc harmonogramu nauki – ilości wyrazów, doboru wyrazów, sposobu ich powiązania, tempa prezentacji,
  • długości okresów systematycznej nauki (w praktyce przekłada się to na ilość książek, które dziecko otrzymało i potrafi przeczytać)
  • ilości i różnorodności stosowanych materiałów edukacyjnych oraz zabaw związanych z nauką czytania,
  • zaangażowania i motywacji rodziców,
  • dokładności przygotowania rodziców do prowadzenia nauki (rodzice często nieświadomie ograniczają możliwości dziecka, zniechęcają dziecko do nauki, przez co traci ono zainteresowanie, a także osłabiają efekty nauki),
  • nastawienia rodziców i bliskich do wczesnej nauki czytania,
  • doświadczania, wykształcenia i nastawienia wykładowcy, który szkoli rodziców,
  • stosowanych wcześniej innych metod nauki czytania,
  • wieku dziecka i jego rozwoju.

Badania naukowe

W latach 2003-2013 prowadziłam badania naukowe opracowanej przeze mnie metody czytania globalnego Cudowne Dziecko. W badaniach wykorzystałam głównie metody jakościowe (obserwacja uczestnicząca, studium przypadku, wywiady jakościowe: wywiady nieskategoryzowane, wywiady grupowe, korespondencja mailowa, notatki terenowe), które uzupełniłam metodami ilościowymi (kwestionariusz ankiety).

Obiektem badań były małe dzieci wraz z ich rodzicami, pełniącymi rolę nauczyciela, który uczył swoje dziecko czytania metodą Cudowne Dziecko przez kilka tygodni, miesięcy lub lat w okresie od urodzenia do szóstego roku życia. Z tego powodu badania były prowadzone wśród rodziców, którzy zostali przeszkoleni w zakresie nauki  czytania metodą Cudowne Dziecko i wyrazili chęć jej stosowania.

Określiłam 12 czynników, które warunkują efektywność wczesnodziecięcej nauki czytania metodą Cudowne Dziecko. Oczekiwane efekty nauki zaobserwowano u 90,4% dzieci.

Przeprowadzone przeze mnie badania są unikalne w skali światowej, gdyż dotychczas nie badano efektywności metod nauki czytania, w szczególności nie prowadzono badań z udziałem tak małych dzieci.

Książka dla rodziców i pedagogów

Więcej szczegółowych informacji na temat czytania globalnego w metodzie Cudowne Dziecko zawarłam w książce “Czytanie dla rozwoju. Wczesnodziecięca nauka czytania w metodzie Cudowne Dziecko”. Jest to publikacja naukowa, którą opublikowałam po zakończeniu badań naukowych i obronie doktoratu. Książka zawiera bardzo wiele cennych informacji na temat rozwoju dziecka, gdyż metoda jest dostosowana do rozwoju dziecka, ale także rozwój poprawia.

W książce opisane są też badania naukowe, a więc także działania rodziców i efekty jakie osiągnęli. Zatem książka jest cennym źródłem informacji dla rodziców, którzy chcą nauczyć swoje małe dziecko czytać. Jednakże pełne informacje o tym, jak nauczyć dziecko czytać, można uzyskać tylko podczas szkolenia dla rodziców

Proponowane szkolenie

Nauka czytania

Proponowany produkt

Czytanie dla rozwoju. Wczesnodziecięca nauka czytania metodą Cudowne Dziecko

Program komputerowy "Cudowne czytanie"

Zestaw do nauki czytania

Proponowany artykuł

35 najpopularniejszych błędów w nauce czytania

Jak nauczyć dziecko czytać?